Leke kadın ve erkeklerde en yaygın görülen cilt rahatsızlıklardan biridir. Lekelerin birçoğu özellikle yanak, alın ve çenede oluşur; yüze daha mat ve pürüzlü bir görüntü verir. Bazen vücut bölgelerinde yani sırtta, göğüste veya el üzerinde de oluşabilirler. Leke konusunda her şeyden önce dikkatli bir fizik muayenesi ve iyi bir anemnez şarttır.
Lekelerin doğuştan oluşabildiği gibi bazen çocukluk döneminde bazen de hamilelik sırasında veya kişinin geçirdiği bir takım sistemik rahatsızlıklar sırasında kullandığı ilaçlar ile birlikte artış gösterebildiğine dikkat çeken Bahçelievler Medicana Hastanesi Dermatoloji bölümünden Dr. Maryam Seydi Moghadam; Ciltte Leke ve İz Tedavileri hakkında detaylı bilgiler verdi.
İyi huylu lekelerde kişiye estetik açıdan rahatsızlık vermediği takdirde alınması gerekmezken, bazı kötü huylu leke ve benlerde ben ve lekeleri kontrol altına almak, ben haritalarını çıkartmak ve 6 aylık periyotlar şeklinde onları takip etmek ve gerektiğinde benleri cerrahi olarak çıkartmak gerekebilir. Lekenin nedenleri olarak; güneş, hormonal değişiklikler, bazı sistemik hastalıklar, genetik faktörler, enfeksiyonel hastalıklar (mantar vs.), ilaç, yanlış kozmetikler, yanlış uygulamalar gibi durumlar sıralanabileceğini söyleyen Dr. Maryam Seydi Moghadam, Leke çeşitleri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi;
Melasma(Cloasma)
Doğum kontrol haplarının içerdikleri hormonlar, hamilelik sırasındaki hormonal değişimler, melanin pigmentin aşırı üretimini gibi nedenleri olabilir. Bu artış ile birlikte en çok güneş gören yanak, alın ve çene gibi bölgelerde boyutları büyük lekeler oluşabilir. Bazen genetik özellik taşıyan bu durumlar tekrarlayan hamileliklerle birlikte artış gösterebilir.
Kronik Güneş veya Solaryum Banyoları
Güneş ve solaryuma maruz kalmanın sonucunda cilt kendini korumak amacı ile daha kalınlaşır ve melanin pigment üretimi artar. Dolayısıyla leke oluşumunda artış görülür.
Çil (Efelid)
En çok yanak, alın ve çene kısmında görülen bu lekeler açık veya daha koyu kahverengi lekeler şeklinde olabilirler. Genelde güneşli mevsimlerde artarken güneş olmayan mevsimlerde azalma gösterirler.
Lentigo
Erken yaşlarda solar lentigo denilirken ileri yaşlarda oluşanlara senil lentigo denilir. Boyutları 2-20 cm arasında, renkleri açık kahverenginden siyaha kadar değişebilir. Lentigolar bazen sistemik birtakım hastalıklarla birlikte olabilirler veya hastalıkların habercisi olabilirler.
LEKELERDE TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Lekelerin oluşum ve ilerlemesinde güneş çok önemli bir faktör olduğundan her şeyden önce güneşin UV ışınlarından çok iyi korunmak gerekiyor. Unutulmaması gereken nokta ise UV ışınlarının sadece güneşli mevsimlerde değil, bulutlu ve karlı havalarda da var olduğudur. Bu sebeple lekelerin ilerlememesi ve yeni lekelerin oluşmaması için her dönemde güneşten iyi korunmak gerekir. Kış aylarında 15-20 faktör güneş koruyucular kullanmak yeterliyken yaz aylarında daha yüksek faktörlü güneş koruyucu kullanmak gerekir. Güneş koruyucular etkilerini 4-5 saatte kaybettiklerinden gün içerisinde kullanım tekrarında yarar vardır. Kozmetik sektörü bu konuda çok hızlı bir gelişme göstererek çok değişik alternatifler üretiyor, yüksek koruma faktör içeren fondoten ve pudralar, güneş koruyuculu rujlar bu konudaki seçeneklerden birkaç tanesidir.
Medikal Tedavi
Bölgeye sürülen ilaçlar bazen bölgenin rengini açabilir veya soyucu nitelik taşıyabilir. Bilinen en önemli renk açıcılar hidrokinon, kojik asit, askorbik asit olup; bazen tek tek bazen kombine şeklinde uygulanabilir. Soyucu nitelikteki ilaçlar ise meyve asitleri veya retinoik asitlerdir. Daha derin tabakalara kadar nüfuz ederler. Soyucular bazen tek başında bazen başka yöntemler ile birlikte kullanılabilirler.
Kimyasal Peeling
Kimyasal peelingler; yüzeysel, orta ve derin peeling olarak 3 gruba ayrılır. Yüzeysel ve derin peelingler doktorlar tarafından uygulanır ve değişik konsantrasyonlarda olabilirler. Bu meyve asit türevi ilaçlar doğru uygulandıklarında kişinin günlük aktivitelerini etkilemezler. Cilt tipi, cilt rengi ve problemin yoğunluğuna göre seans sayısı ve seans araları (ortalama 5-10 seans haftada bir) değişebilir. Derin peelingler cildin derin tabakalarına kadar soyma yaptıklarından iyileşme dönemleri ağır geçer. Doğru uygulanmadığında yan etki riski fazla olabileceğinden çok tercih edilmezler.
Cryotherapy (Kriyoterapi)
Lekenin dondurularak ortadan kaldırılmasıdır. Uygulamalar kolay ve pratiktir. Uygulamada sıvı azot veya karbondioksit kullanılır. Uygulamadan sonra bazen kızarıklık, su toplamalar ve ona takiben koyu renkte kabuklanmalar olabilir. Ortalama 2 hafta içersinde kabuklar dökülür ve daha canlı renkte canlı bir deri ortaya çıkar.
Sivilce Lekeleri
Sivilce izleri sivilcenin şiddeti ve tipiyle alakalıdır. Çok büyük sivilce oluşumlarında iz kalma ihtimali daha yüksektir. Ayrıca aynı bölgede sürekli olarak çıkan sivilceler de doku tahribatı nedeniyle iz bırakabilir. İz tedavisi süresince verilen ilaçlar sivilce tedavisi yaparken bir taraftan da iz tedavisi yapar. Buna rağmen geçmeyen sivilce lekeleri varsa başka tedaviler de uygulanır. Bu tedaviler sivilcenin cinsine göre farklılık gösterir. Eğer sivilce izleri çok yüzeyel ise kimyasal ve bitkisel peelingler ile dışarıdan sürülerek uygulanan ilaçlarla tedavi edilebilir. Ancak çok derin ve çukur izler varsa lazer tedavileri ve soyma yöntemleri uygulanabilir.
Lazer
Karbondioksit veya Erbium lazer kullanılabilir. Karbondioksit lazer derin soymaya neden olduğundan, uzun bir iyileşme dönemine ihtiyaç duyulur ve kollojen bantlarında yenilenme sağladıklarından aynı anda cilt de gençleşme sağlarlar. İyileşme dönemi zor ve uzun sürelidir. Erbium lazer grubunda ise iyileşme süresi daha kısa, yalnız işlem oldukça kanamalıdır. Aynı şekilde ciltte kollejen yapımında artış olduğundan beraberinde gençleşme sağlayabilir.
IPL(Yoğunlaştırılmış Atımlı Işık)
Ciltte herhangi bir soyulma yapmaksızın ciltteki lekeleri gidermektir. İşlemden sonraki ilk 2 hafta lekenin rengi koyulaşır, hafif bir kabuk tutar. 10-15 gün içersinde kabuklar dökülür, alttan daha temiz ve pürüzsüz bir cilt çıkar. Problemin yoğunluğuna göre ortalama 1-3 seans uygulama yapmak gerekir. Bu lazer çeşidi el üstündeki güneş lekeleri, dekolte ve göğüste yerleşen lekeler, yüzde, vücuttaki kılcal damar ve varislerde, keloid ve epilasyon amacı ile de kullanılabilir.
