Diş Hekimi Dr. Hüseyin Özkahraman'dan önemli bilgiler İmplantlar bilim ve teknolojinin insanlığa bir hediyesidir Protetik tedavinin asıl amacı şartlar ne olursa olsun sabit proteze ulaşmak asıl amaç olmalıdır. Sabit protezler, destek dişler vasıtasıyla yapılan köprülerdir. Sabit protezlerin diğer hareketli protezlere oranla belirli bir avantajı olsa da özellikle köprü ayağı olarak planlanan dişin destek alınırken mecburen preparasyonu (kesilmesi) bir dezavantaj kabul edilmelidir. İşte bu durumlarda implant ya da implantasyon son yıllarda en gözde bir tedavi seçeneği olmuştur. ………………………………………. Diş Hekimi, Lazer Uzmanı Dr. Hüseyin Özkahraman ile diş hekimliğinde kullanılan implant yönetimi ile ilgili sizler için görüştük. - İmplant nedir? İnsanlık tarihinde bilimsel ve teknolojik gelişmelerden ortaya çıkan yeni buluşlarda, bilgi birikimi, deney, gözlemler, birlikte mutlak tabiatta örnek alınmış, kim zamanda doğa taklit edilmiştir. Bu doğrultuda elde ettiği sonuçları ise insanın hizmetine sunmuştur. Bütün bilimlerde olduğu gibi sağlık biliminde de bu gelişmeler bu yenilikler bu olanaklar en üst düzeyde ve de gelişerek sürmektedir. Biraz açar mısınız? İşte diş hekimliğinde de bilimsel ve teknolojik gelişmelere paralel olarak iki bilim dalı ön plana çıkmaktadır. Bunlardan ilki doğadaki şartları yeni tabii dişleri korumaya yönelik olan koruyucu hekimlik diğeri de diş çürüklerinden ya da periodontal rahatsızlıklardan yani diş ve dişi çevreleyen dokulardaki değişimlerden kaynaklanan eksik dişlerin tamamlanması uğraşılarıdır. Bu yolda ise klasik tedavi seçeneklerinin dışında gelişmeye devam eden bilim dalı ise oral implantolojidir. Bir ya da daha çok diş eksikliğinde ne yapıyorsunuz? Bir ya da birçok diş eksikliğinde ve bu eksikliğin giderilmesinde biz hekimler, hastalarımıza sabit ya da hareketli protezler öneririz. Bu tedavi seçeneklerinde hedef hasta memnuniyetini arttırmakla beraber fonksiyon, fonasyon ve estetiğin sağlanmasıdır. Hareketli protezler ki bunlar total ya da persiyel protezler fonksiyonel olmakla beraber hasta açısından bazı dezavantajlarının da olduğunu kabul etmek gerekir. - İmplantlar ne zaman, nerelerde ve nasıl yapıldı? Tarihsel süreci nedir? Rekonstürel ve protetik amaçlarla, yabancı maddelerin vücuda konulması çok eski çağlara dayanır. Bugün Honduraste arkeologlar tarafından bulunmuş ilk implant arkeoloji müzesinde saklıdır. M.Ö. 600 yılında Çin ve Mısır'da implant örneklerine rastlanır. M.Ö. 600 yılında taş ve fildişi implant olarak kullanılır. Deniz hayvanlarının sert kabukları da implant olarak kullanıldığı da görülmüştür... Son yıllarda en gözde bir tedavi seçeneği İmplant genelde nerede kullanılır? Porselen ile kaplanmış platin porselen ve kauçuk, 1970'lerde trikolsiyum fosfat ve hidroksiapatitler, 1980'den sonra ve bugünlerde gelişmiş tridroksiopatit kaplı osteointegre implantlar günümüzün implantları olarak ortaya çıktılar. Örneğin, totol protezlerde yani halk tabiriyle damak diye tabir edilen protezlerde ağız içinde tutuculuk ciddi bir sorun teşkil etmekte, özellikle alt çene totol protez uygulanmalarında dil ve yanakların protez üzerinde oynatıcı etkisi hekim ve hasta açısından sorun teşkil etmekte. Yine bölümlü protezlerde yani parsiyel protezlerde tutuculuk amacıyla kullanılan kroşeler (halk dilinde kanca) görüntü açısından estetik bir sorun yaratırken, destek aldığı, bağlandığı dişler üzerinde travmatik oluşu ciddi bir sorudur.. Yine bu tip protezler eksik diş bölgelerindeki protezin travması, mukaza ve altındaki alveal kemiğinde hasarlara kemik erimelerine neden olurlar. Ayrıca büyük bir kitlenin ağız içinde oluşunda hasta psikolojisi açısından sorun yaratıyor. Bu nedenledir ki protetik tedavinin asıl amacı şartlar ne olursa olsun sabit proteze ulaşmak asıl amaç olmalıdır. Sabit protezler, destek dişler vasıtasıyla yapılan köprülerdir. Sabit protezlerin diğer hareketli protezlere oranla belirli bir avantajı olsa da özellikle köprü ayağı olarak planlanan dişin destek alınırken mecburen preparasyonu (kesilmesi) bir dezavantaj kabul edilmelidir. İşte bu durumlarda implant ya da implantasyon son yıllarda en gözde bir tedavi seçeneği olmuştur. Peki, nedir bu implant? Öncelikle bu kelimeyi biraz açalım. Latince bir kelimedir. İn içinde i planto etmek, dikmek, yerleştirmek ve gömmek anlamındadır. Tıp literütüründe eksik bir organ veya biyometeryallerin (organik yada organik olmayan) canlı organizmaya gömülmesi veya transferidir. - Kaç çeşit implant var? Ve nerelerde kullanılır/ Ortopedik implantlar, RİF implauları (traimotoloji ve tümör cerrahisi sonrası rehabilitasyonlar) ve oral implantlar olarak sınıflandırılabilirler. Bunların örnekleri kardiovasküler cerrahide kullanılan stentler, kapakçıklar, ortopedik cerrahide kullanılan implantlar, tarvmatolojide redüksiyon için kullanılan implantlar, maksillofaciel tümör cerrahisi sonrası kemik dokularını tespit etmek için kullanılan RİF implantlar ve dental implantlardır. Diş hekimliğinde temel amaç nedir? Diş hekimliğinde temel amacımız, hastanın öncelikle oral sağlığı olmak üzere kaybolmuş olan, fonksiyon fonasyon ve estetiğini yeniden kazandırmaktır. Yüzyıllardır bu amaçla yeni maddeler ve yeni yöntemler geliştirilmiştir. Diş kayıpları nedeniyle hastanın kaybolan estetik ve fonksiyonla birlikte düzgün konuşmasını sağlayacak protezler ki bunlar köprü yada hareketli olsun işte bu tip protezlere alternatif olarak dental implantlar yaygınlaşmaktadır. Özellikle tam dişsiz vakalarda önerilen klasik protezler tutuculuk ve stabilitenin çok azalması, aşırı rezorbe kretler gerek hastalar gerekse de hekimler açısından sorun teşkil etmektedir. Bu nedenledir ki 1960'lı yıllardan sonra ağızdaki eksik dişlerin tamamlanması için alternatif bir tedavi şekli olarak dental implantlar, son yıllarda cerrahi tekniklerin, implant materyallerinin gelişmesi ve immüoloji bilimindeki aşamalara bağlı olarak doku reaksiyonlarının azalması soncu sık kullanılır duruma gelen implantasyon diş hekimliğinde damgasını vurdu. - Dental implantlar ve kemik ilişkileri nelerdir? Dental implantlarının ağız içi uygulamalarında üst çene (maxilla) alt çenede (mandibula) kemiğinin anatomik ve fizyolojik ve biyokimyasal yapısı çok önemlidir. Kemiğin niceliği, niteliği bir implantın başarısında önemli ölçüdür. Anatomik oluşlardaki maxillada posterior bölgede yer alan sinuslar medibuladaki mendibular kanal yada faremen mentala bulunan nervuss mentalis önemli anatomik oluşumlardır. İmplant uygulamasında da dikkat edilmesi gereken bölgelerdir. Biyokimyasal olarak kemik, iskelet sistemini oluşturan organik ve inorganik komponetlerden oluşan kelsifiye olmuş, yaşayan bir dokudur. Kemik dokusunun %30 organik, %70'i de inorganik bölümlerden meydana gelir. Kemiğin mineral kısmı, kemiğe sertlik ve güç verirken, organik matriks kemik üzerinde etkili olan çekici ve döndürücü güçlere karşı dayanıklılık kazandırır. Sağlık kontrolü çok önemli - İmplant uygulamasında tanı kriterleri nelerdir? Hastanın tam bir sağlık kontrolünden geçirilmesi çok önemlidir. İmplant uygulanacak hastada annemnez tıbbi geçmişi, ağız içi muayenesi, radyolojik muayene yapılmalı, çalışma modelleri, fotoğraflar alınmalıdır. Ağız içi muayenede yumuşak dokuların durumu, dişlerde mevcut çürükler, plak indeksi, diş taşlarının lokalizasyonu, alveolar kemiğin şekli, patolojisi belirlenmelidir. Şiddetli kemik rezerpsiyonlarında damar, sinir paketi, maxillar sinirler, mandibular kanal, foremen mentale gibi anatomik oluşumlar dikkatli bir şekilde incelenmeli ve not edilmelidir. İmplant uygulamasında hastanın fiziksel durumu, yapılacak tedavi türünün tespitinde çok önemlidir. Bütün bu incelemeler sonucunda implant yerleştirilecek bölge ve implant sayısı da belirlenmiş olacaktır. İMPLANT, BİLİMİN İNSANLIĞA BİR HEDİYESİDİR - Tedavinin planlanmasında önemli kriterler ve biyomekanik özelliklerini anlatır mısınız? Ossenintegre implantlar cinsiyet ve yaş gözetmeksizin gelişimini tamamlamış 17 yaş üzeri her insan için tedavi seçeneğidir. Gerek diş hekimleri, gerekse dişlerini kaybetmiş insanlar protetik restorasyonlarda doğal dişlere denk, estetik ve fonksiyon beklerler. Bu beklentilere cevap verecek en iyi yöntem şüphesiz ki implanttır. Ve implantlar bilim ve teknolojinin insanlığa bir hediyesidir. İmplant uygulamasını kolaylaştıran uygulamalar hakkında bilgi verir misiniz? Günümüzdeki çalışmalar implant uygulamasını kolaylaştırma uygulanacak bölgenin kısıtlı olanaklarının giderilmesine ve komplikasyonlar ortadan kaldırılmasına yöneliktir. İmplant destekli restorasyonlarda başarı, uzun süreli osseintegrasyonun korunmasıyla sağlanabilir. Buradaki başarı da biyomekanik başarı ile doğrudan ilintilidir. Biyomekanik özelliklerin oral implantaların başarısında oynağı rol bilinmektedir. Her hastanın yapısal farklılıkları, anatomik farklılıkları, kemiğin kalitesi, haçmi yoğunluğu, eksik diş sayıları, çiğneme alışkanlıkları farklılık gösterse de bizlerin amacı kişilere biyomekanik kuralları uygulayarak, limitleri göz önünde bulundurarak, mantıklı tedavi planı hazırlanarak hastanın bilgilendirilmelidir. - İmplant uygulamasında hasta değerlendirilmesi ve aday hastalar yada implant önerilmeyen vakalar nelerdir? Dental implantlarda uyuşmayan kemik risk taşıyabilir. Ayrıca osteoporoz, konnektif doku rahatsızlıkları, kronik stroid kullanımı, immünosupresif ilaç kullanımları, bakterial endokardit riskinde hastalar, vasküler gref taşıyan hastalara önlem alınmadan yapılan implantlarda büyük riskler oluşabilir. İnsülün kullanan, kontrol edilmeyen diabet hastaları da risk grubu içindedir. Ayrıca, psikiyatri tedavisi de alan hastalarda da implant uygunsuz olabilir. HAMİLE HASTALARA İMPLANT YAPILMAMALI Hamile hastalarda implant yapılır mı? Doku iyileşmesi gecikebilen, prağnozu kötüye giden sistemik hastalar, girişimden önce yani implant tedavisinden bir yıl önce radyoterapi hastaları, ilaç bağımlısı yada alkolizm hastaları, akut psikiyatrik bozukluğu bulunan hastalar aday hasta olmamalıdır. Çok sık sorulan ve hastalarımızın da merakla sorduğu diğer bir soru da hamile hastalarda implant yapılır mı? Eğer gebelik öncesi hastaların önceden çektirdiği grafikler varsa ve hastanın herhangi bir sağlık sorunu yoksa (diabet, kadiovasküler vb.) yapılabilir. Ama kontrol grafikleri çektireceğinden dolayı ve gebelik nedeniyle cerrahi işlem hastada strese neden olacağından özellikle düşük yapma ihtimali olan hastalarda kısacası hamile hastalarda implant uygulanmamalıdır. - İmplantı hastalarınıza öneriyor musunuz? Özellikle dişsiz ağızlarda yada kısmi diş eksikliği olan hastalarda protetik ve restoratif tedavide hareketli protez yerine sabit ve kalıcı restlretif tedavi olarak kesinlikle öneriyorum. Tabi, implant bir cerrahi müdahaledir. Bu cerrahi müdahale uygun ortamlarda (sterilizasyonun tam sağlandığı) ve uygun ellerde (konusunda eğitim almış) rahat muayenehanelerde uygulanabilir. Uygulama kesinlikle ağrısız ve lokol anestezi altında rahatlıkla gerçekleşebilir. Son yıllarda bilim ve teknolojinin gelişmesine paralel olarak implantlarda da ciddi ilerlemeler oldu. İmplant üreten firmaların artması ve implant uygulayan akademisyenler ve klinisyenlerin çoğalması implant fiyatlarını da hayli aşağıya çekti.